تاریخچه و معرفی آزمایشگاه

 اداره آزمایشگاه کنترل مواد غذایی و بهداشتی یکی از زیر مجموعه های  معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی  استان کهگیلویه و بویراحمد می باشد .

آزمایشگاه کنترل مواد غذایی استان کهگیلویه و بویر احمد در سال 1363 به منظور کنترل محصولات تولیدی واحدهای تحت پوشش و محصولات سطح عرضه تأسیس شد این اداره عمدتا در زمینه کنترل کیفیت مواد غذایی ،بهداشتی و آرایشی که در واحد های تولیدی استان  تولید می شود و مواد غذایی ،بهداشتی و آرایشی که در سطح استان عرضه می شوند فعالیت دارد . کار کنترل توسط انجام آزمایشات میکروبشناسی ،شیمیایی ،فیزیکی و ارگانو لپتیک صورت می گیرد.

همچنین این اداره در زمینه بازرسی و کنترل کار آزمایشگاه های واحد های تولیدی که مواد غذایی ،بهداشتی و آرایشی تولید می نماید و آزمایشگاه های همکار غیر دولتی و آموزش مسئولین فنی واحد های تولیدی وکار آموزی  دانشجویان ارائه خدمت می نماید.

 و هم اکنون با دارا بودن بخش های :

الف - پذیرش

ب ـ شیمیایی که خود متشکل از قسمتهای بسته بندی ،مواد گلوسیدی، رنگ،آشامیدنی ‌ ها ، آرایشی و بهداشتی ، لبنیات،خشکبا ر و ادویه جات، روغن ها ، ،مواد پروتئینی و غلات و فرآورده های آردی و آنالیز دستگاهی

ج ـ میکروب شناسی

درفضایی به مساحت 550 مترمربع و تعداد پرسنل 9 نفر که از این تعداد 8 نفر آن به عنوان کارشناس ارشد و کارشناس دررشته های تحصیلی شیمی , صنایع غذایی , میکروبیولوژی وعلوم آزمایشگاهی ودارابودن تجهیزات مورد نیاز سطح دو برای تأمین سلامت و امنیت مواد خوراکی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی به فعالیت خود ادامه می دهد .

بخش پذیرش

نمونه های نمونه برداری شده توسط کارشناسان اداره نظارت یا شبکه ها و مراکز بهداشت و نیز نمونه های افراد حقیقی پس از ورود به بخش پذیرش و ثبت آنها دردفاتر مربوطه وکدگذاری جهت انجام آزمون وارد بخش های مربوطه شده و پس از اعلام پاسخ توسط کارشناس مربوطه و رویت توسط مدیر آزمایشگاه دربخش پذیرش وارد قسمت تایپ می شودوپس ازتایپ ورویت توسط کارشناس و مدیر آزمایشگاه برگه تایپ شده جهت ارسال به مشتری ازبخش پذیرش به دبیرخانه ارسال می گردد .

علاوه برپذیرش و پاسخ دهی نمونه ها هماهنگی های لازم باارباب رجوع جهت ملاقات های حضوری مدیر آزمایشگاه و کارشناسان دراین بخش انجام می گیرد .

تایپ کلیه نامه ها و مطالب آزمایشگاهی ، تهیه و تنظیم فرمهای مربوط به آزمایشگاه، بایگانی نامه های مربوط به آزمایشگاه، تهیه و تنظیم آمار ماهانه نیز دراین بخش انجام می گیرد .

بخش شیمیایی

بخش شیمیایی متشکل از بخشهای آرایشی وبهداشتی ،گلوسیدی،لبنیات، بسته بندی،رنگ،روغن ،فرآورده های گوشتی ، ادویه و چاشنی ،خشکبار،آشامیدنیها می باشد. نمونه هایی که در بخش های مذکور موردآنالیز فیزیکی وشیمیایی قرار می گیرند بشرح زیر می با شند :

بخش آرایشی و بهداشتی ؛ انواع شوینده ها سفید کننده ها ،پاک کننده ها ، خمیر دندان رنگ مو انواع کرم ومواد اولیه آرایشی و بهداشتی .....)

در بخش مواد گلوسیدی ؛انواع تافی،آب نبات ،عسل ،راحت الحلقوم ،قند و شکر،شکلات،انواع شیرینی ها وکمپوت ومربا )

در بخش لبنیات ؛ انواع فرآورده های لبنی شامل ماست ،شیر،دوغ،پنیر،خامه،بستنی و ..

در بخش بسته بندی ؛انواع فیلمهای پلیمری(دوی پک و تترا پک) ظروف پلیمری ، ماده اولیه (گرانول و مستر بچ)لوله سبز و سفید ومواد سلولزی در بخش رنگ؛ انواع مواد غذایی دارای رنگ

در بخش روغن؛انواع روغن های مایع و جامد

در بخش ادویه وچاشنی ؛ نمک ،زردچوبه ،دارچین و.بکینک پودروبلغور حجیم شده و ...

در بخش خشکبار؛ زرد آلوی خشک شده یا قیسی ،توت فرنگی خشک شده و ...

در بخش فرآورده های گوشتی؛(سوسیس و کالباس وهمبرگر انواع کنسرو پروتئنی غذای آماده و .......)

در بخش آشامیدنی ؛ (نوشابه های گازدار وآب معدنی وعرقیات وماءالشعیرومایعات مشکوک به الکل آبلیمو آبغوره ،سرکه ،ترشیجات وشورجات...) مورد بررسی قرار می گیرد .

 در بخش غلات فعالیت های صورت گرفته دربخش غلات به شرح زیر می باشد .

1-انجام آزمونهای شیمیایی ، فیزیکی و ارگانولپتیکی نمونه های آرد،گندم ،انواع بیسکویت، انواع کیک انواع کلوچه، انواع ویفر ،نشاسته و گلوتن

نمونه های دریافتی بشرط دارا بودن شرایط آزمون مورد آنالیز قرار می گیرندو با توجه به نوع درخواست ارائه شده از طریق مراجع ذیصلاح ارسال کننده نمونه یا افراد حقیقی با فرمول ساخت ،استانداردهای ملی ویا برگ آنالیز (درمورد نمونه های وارداتی)مطابقت داده شده و اظهار نظر کارشناس از نظر صلاحیت مصرف شیمیایی با مراجع معتبر صادر می شود.

 بخش میکروب شناسی:

دنیای میکروبها جهانی زنده ولی غیر قابل رویت می باشد به این جهت است که علم میکروب شناسی از سایر علوم متمایز است .لذا کار کردن با میکروب مستلزم رعایت نکات خاصی است تا ضمن اینکه رشد و تکثیر میکروارگانیسمها ی مورد نظر صورت می گیرد  از آلودگیهای ثانویه و رشد سایر میکروبها جلوگیری بعمل آید به همین جهت هر آزمایشگاه باید دارای دستورالعملی حاوی تمام نکات کار در آزمایشگاه باشد .در همین راستا آزمایشگاه کنترل مواد غذایی و بهداستی استان کهگیلویه وبویر احمد دارای استانداردهای ملی ( isiri ) ها استانداردهای بین المللی ( iso ) ها و sop ها (دستورالعملهای داخلی آزمایشگاه ) می باشد که کارشناسان مربوطه آزمایشات مورد نیاز را با استناد به مراجع فوق انجام می دهند .با تصور اینکه کلیه میکروارگانیسمها یی که مورد آزمایش قرار می گیرند می توانند بالفعل و بالقوه بیماریزا باشند به همین جهت کلیه کشتهای میکروبی ، گسترشهای تهیه شده وموادی که امکان تماس آنها با میکروارگانیسمها ی زنده وجود دارد با ید به دقت وتوجه مورد استفاده قرار گیرند تا حدالمقدور محیط کار از آلودگی دور نگه داشته شود و در نتیجه کشت میکروبی وشناسایی میکروارگانیسم های مورد نظر صحیح باشد به همین جهت هنگام کار در بخش میکروب شناسی مقررات مربوط به کاردر این بخش و حفظ موارد ایمنی که شامل فرد آزمایش کننده از نظر پوشش و مهارت ، نظافت بخش ، شرایط سترونی بخش ، تمیزی واستریل بودن سطوح و هودهای میکروب شناسی ،تمیز بودن هوای آزمایشگاه میکروب شناسی ،شرایط صحیح ارسال نمونه ها به بخش میکروب شناسی ، استفاده از محیط های کشت تازه وتهیه صحیح محیطها و محلولهای مورد نیاز در بخش ،استریل بودن وسایل مورد استفاده در کشت میکروبی ورعایت کلیه اصول میکروب شناسی در این بخش الزامی می باشد

بخش میکروب شناسی آزمایشگاه کنترل مواد غذایی وبهداشتی استان کهگیلویه وبویر احمد از سه قسمت اصلی کشت ،انکوباسیون و استریلیزاسیون تشکیل شده است . کلیه مواد غذایی و بهداشتی و آرایشی که در بخش میکروب شناسی مورد آزمون قرار می گیرند بطور مستقیم توسط کارشناسان اداره نظارت از واحدهای تحت پوشش ویا توسط واحد بهداشت محیط از سطح عرضه و یا توسط افراد حقیقی ،نمونه ها به آزمایشگا ه ارسال می شوند . در بخش میکروبشناسی نمونه ها با توجه به استانداردهای موجود مورد آزمایش قرار گرفته ، ابتدا با اطمینان از استریل بودن قسمت کشت آزمایشگاه میکروب شناسی ، محیطهای کشت میکروبی و وسایل مورد نیاز آزمایش از نمونه رقت های مورد نظر تهیه و مورد آزمون میکروبی قرار می گیرد. میکروبهایی که در بخس میکروبشناسی شناسایی می شوند عبارتند از :

1- آنتروباکتریاسه 2- اشرشیا کلی 3- سالمونلا 4-استافیلو کوکوس ارئوس 5- باسیلوس سرئوس

6-سرما گراها 7- کلستریدیمها ی احیاء کننده سولفیت 8- آنتروکوکها 9- اسیددوستها

10- سودو موناس آئروژینوزا 11- کلستریدیوم بوتولینیوم 12- کپک 13- مخمر 14 - توتال کانت

می باشد برای شناسایی هر کدام از میکروبهای فوق روش کشت اختصاصی خاص ،محیطهای کشت مخصوص و انکوباسیون خاص خود میکروب لازم می باشد که با رعایت شرایط فوق ماده غذایی کشت داده شده وبعد از اتمام دوره کشت میکروبی انکوباسیون نتایج مورد بررسی قرار می گیرند وبه قسمت مدیریت آزمایشگاه گزارش می شوند

شرح وظایف آزمایشگاه کنترل مواد غذایی و بهداشتی

1- انجام آزمایشات نمونه هایی که به طور روتین  توسط اداره نظارت بر مواد غذایی  و بهداشتی استان از سطح تولید و  اداره بهداشت محیط معاونت بهداشتی از سطح عرضه ،نمونه برداری می شود و جهت کنترل کیفیت به آزمایشکاه ارسال می گردد.

2- انجام آزمایشات نمونه هایی که در قالب طرح های مختلف مثل طرح غنی سازی نمک با ید،طرح غنی سازی آرد با آهن ، طرح PMS ،طرح تصفیه نمک های خوراکی ،طرح حذف جوشش شیرین از نان و....به آزمایشگاه ارسال می شود.

3- بازرسی کنترل کار آزمایشگاه های کنترل کیفیت واحد های تولیدی

4- بازرسی کنترل کار آزمایشگاه های همکار غیر دولتی

5- آموزش مسئولین فنی واحد های تولیدی

6- عضویت در کمیته های (IDD – PMS – غنی سازی آرد به آهن –کمیته فنی صدور پروانه ها)

7- کنترل کیفی و کمی از تولیدات کارخانجات صنایع غذائی، آرایشی و بهداشتی در هنگام اخذ پروانه ساخت

8- آموزش کارشناسان بهداشت محیط مراکز بهداشتی سطح استان در سطوح مختلف خصوصاً در نحوه نمونه گیری و تهیه دستور العملهای لازم و ابلاغ به مراکز بهداشتی .

9- کنترل کیفیت نمونه که از طریق گمرک وارد استان می شود .

10- پیگیری و انجام امور مربوط به پیاده سازی استاندارد 17025 در آزمایشگاه